Wat doe je als je school op een kantelpunt staat? Als de realiteit schreeuwt om verandering, maar je team net hunkert naar houvast? Voor Joke Knockaert, directeur van VTI Zeebrugge, was het geen kwestie van bijsturen, maar van herbeginnen – met lef én liefde voor het vak. In dit gesprek neemt Joke ons mee in het verhaal van een technische school die haar fundamenten hertekende: van verouderde infrastructuur naar toekomstgerichte leeromgevingen, van klassieke lespraktijken naar talentgericht en projectmatig onderwijs, van los zand naar gedeelde visie en teamkracht. De sleutel? Vertrouwen. In mensen, in samenwerking, in jongeren. “Werkbroek of stropdas, iedereen verdient evenveel respect.” Geen slogan, maar het kompas van een school die kiest voor vakmanschap én zorg, voor hoofd én hart. Ontdek waarom VTI Zeebrugge de prestigieuze Transformatie Award binnenhaalde op Sett Mechelen 2025 – en vooral waarom hun verhaal inspireert tot veel meer dan een trofee op de kast.

Sandra van Sett: Joke, nogmaals proficiat met de Transformatie Award die jullie mochten ontvangen op Sett Mechelen 2025. Dat is een mooie erkenning voor jullie traject. Hoe werd dat nieuws onthaald in de school?
Joke Knockaert: Dank je wel. We waren echt verrast en tegelijk ontroerd. Zo’n prijs is meer dan een trofee – het is erkenning voor jaren van hard werk, twijfel, doorzetten en geloven in een ander verhaal. De award kreeg een prominente plek aan ons onthaal. Want deze transformatie, dat is het werk van héél het team. En dat mag gezien worden.

Sandra: Neem ons even mee naar het begin. Wat was de aanleiding om het over een totaal andere boeg te gooien?
Joke: Toen ik in 2019 directeur werd, stond onze school op een kantelpunt. We hadden te maken met sterk dalende leerlingenaantallen, een digitale achterstand en verouderde infrastructuur. Zelfs softwarelicenties waren niet meer in orde. Er hing weinig vertrouwen in de lucht, de toekomst leek onzeker. En net dat besef was de kiem van onze transformatie: we moesten radicaal anders durven denken. In plaats van snel te willen ‘repareren’, hebben we bewust tijd genomen voor een diepgaand reflectietraject: wie willen we zijn, en wat hebben onze leerlingen vandaag écht nodig? Samen met het team hebben we een toekomstbeeld uitgetekend voor 2040. Daaruit kwamen twee kernambities: enerzijds een sterke technische opleiding die aansluit op de arbeidsmarkt, en anderzijds een stevig verankerde zorg- en welzijnsstructuur.

Sandra: Hoe vertaalde zich dat in concrete keuzes?
Joke: We hebben ons studieaanbod hertekend. Nieuwe afdelingen zoals logistiek en technieker havenvoertuigen ontstonden in cocreatie met het werkveld. Intussen werken we samen met een netwerk van zo’n 25 havenbedrijven. Die betrokkenheid van externe partners zorgt ervoor dat onze opleidingen echt relevant zijn – onze leerlingen leren met de voeten in de praktijk en bouwen een realistisch beeld op van hun toekomst. Ook pedagogisch veranderde er veel: we stapten af van handboekgericht onderwijs en werken nu met leerdoelen, digitale tools en projectwerking. Leerkrachten werken vaker in duo’s, en leertrajecten zijn meer gepersonaliseerd. Leerlingen leren eigenaarschap opnemen, reflecteren, hun leerproces sturen. Dat vraagt veel van een team – en tegelijk geeft het energie, omdat je ziet dat het werkt.

Sandra: Zo’n traject loopt ongetwijfeld niet zonder horten of stoten. Hoe heb je het team meegekregen?
Joke: Dat was niet vanzelfsprekend. We vroegen véél: een andere kijk op evalueren, samenwerking over vakken heen, technologische omschakelingen… Maar we zijn daar nooit top-down in gegaan. We hebben gekozen voor gedeeld leiderschap, met afdelingscoördinatoren die meeschrijven aan het beleid. Ook ondersteunend personeel speelt een actieve rol in onze schoolwerking. Samen tijd nemen voor visieontwikkeling, pedagogische studiedagen, intervisie… dat zorgt voor betrokkenheid. En eerlijk? Soms moet je als directeur ook gewoon durven beslissen en het tempo vasthouden. We hebben bijvoorbeeld stevig ingezet op digitale geletterdheid, ook toen niet iedereen daar al klaar voor leek. Maar vandaag plukken we daar echt de vruchten van.

Sandra: En de leerlingen, hoe ervaren zij de veranderingen?
Joke: Ze krijgen meer verantwoordelijkheid. We dagen hen uit om zichzelf te tonen, initiatief te nemen. Ze organiseren hun eigen studiereis, begeleiden praatgroepen voor anderstalige nieuwkomers, doen sociale stages of zetten hun technische kennis in voor maatschappelijke projecten. Dat zijn momenten waarop je jongeren ziet openbloeien. Ze leren plannen, samenwerken, communiceren – en vooral: ze voelen dat ze ertoe doen. En dat verandert alles.

Sandra: Jullie zetten dus ook sterk in op welzijn?
Joke: Absoluut. Welzijn is geen bijzaak – het is de bodem waarop alles rust. We zagen bijvoorbeeld dat leerlingen tijdens de pauze minder spontaan speelden. Sinds de afschaffing van gsm’s op school wilden we graag met die ‘dode momenten’ op de speelplaats aan de slag. Dus investeerden we de SETT-cheque van €500 in sport- en spelmateriaal. Er is nu een uitleensysteem waar leerlingen zelf verantwoordelijkheid voor opnemen. Zo simpel, en tegelijk zo krachtig. We richten naar het begin van volgend schooljaar toe ook een ZEN-ruimte in, voor leerlingen die tijdelijk uit de klas moeten. Dat is geen strafhoek, maar een plek om tot rust te komen én te reflecteren: wat liep er mis, wat heb je nodig om weer aan te sluiten? Zulke kleine ingrepen maken een groot verschil. Je laat als school zien: wij geven je niet op.

Sandra: Wat maakt je, als je terugblikt op het transformatietraject van de afgelopen jaren, het meest trots?
Joke: Dat we vandaag opnieuw een school zijn waar mensen trots op zijn. Leerlingen, leerkrachten, ouders… iedereen voelt: dit is een plek waar je ertoe doet. En dat hebben we samen gedaan. Niet door toevallige initiatieven, maar door systematisch te bouwen aan een gedeelde cultuur. We zijn een school geworden waar visie, vakmanschap en verbondenheid hand in hand gaan. Onze leuze is: werkbroek of stropdas, iedereen verdient evenveel respect. Dat zit in alles wat we doen. En ik denk dat je dat voelt als je hier rondloopt.

Sandra: Wat zijn de volgende stappen voor jullie?
Joke: We blijven bouwen. We willen het leertraject nog verder personaliseren en inzetten op digitale en duurzame geletterdheid. Ook onze infrastructuur wordt vernieuwd, met meer flexibele leerplekken. Maar vooral: we willen deze cultuurverandering duurzaam verankeren. Geen project voor drie jaar, maar een beweging die blijft groeien – met en dankzij de mensen die er elke dag hun schouders onder zetten.

Sandra: Wat zou je andere schoolleiders aanraden die aan het begin van zo’n transformatie staan?
Joke: Begin met luisteren. Betrek je team, durf traag te gaan en blijf trouw aan je kompas. Wees duidelijk over je visie, maar flexibel in hoe je die bereikt. En bovenal: geloof in de kracht van je mensen. Je hoeft het niet alleen te doen.